Ngoại tệ đang căng thẳng hơn

"Kê bằng” lệch pha ngoại tệ

Đường thẳng tỉ giá liên NH đã kéo theo tỉ giá niêm yết tại các NHTM cũng bị cứng lại. Tại Vietcombank từ ngày 10-14 niêm yết tỉ giá VND/USD mức cố định là 18.496 VND/USD mua vào và chuyển khoản và 18.479 VND/USD bán ra.

Tuy nhiên, từ ngày 15.12 tới nay, NH này đã nâng mức giá chào mua và chuyển khoản đối với đồng ngoại tệ này lên 6VND/USD ở mức 18.475VND/USD trong khi giá chào bán vẫn ở mức trần quy định trong biên độ giao dịch 3% là 18.479VND/USD. Điều này cho thấy, tình trạng ngoại tệ dường như “căng” hơn trước đó.

Trong báo cáo của NHNN về doanh số giao dịch ngoại tệ trên thị trường liên NH tuần trước, doanh số giao dịch đã đạt xấp xỉ 4.452 triệu USD, bình quân đạt khoảng 290 triệu USD/ngày. So với tuần trước đó, doanh số giao dịch bằng USD đã giảm 1.388 triệu USD.

Tình trạng “lệch pha” giữa thiếu ngoại tệ kinh doanh trong khi ngoại tệ cho vay lại đang dồi dào tại nhiều NH đã được phản ánh trong thời gian qua. Tuy nhiên, nhu cầu ngoại tệ vào cuối năm được nhận định là đang cao do DN vào thời điểm thanh toán đơn hàng cuối năm và chuẩn bị hàng tết cũng như tích trữ nguyên liệu sản xuất cho năm 2010.

Trước đó, NHNN cũng đã có quyết định cho phép các DN XK được vay ngoại tệ nhằm giảm áp lực găm giữ ngoại tệ. Mới đây, ngày 16.12, NHNN cũng đã quyết định mở rộng thêm hai đối tượng cư trú được vay ngoại tệ của tổ chức tín dụng.

Đó là đối tượng vay: (1) Để thực hiện các dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh hàng hóa và dịch vụ XK; trường hợp cho vay bằng ngoại tệ để sử dụng trong nước thì khách hàng phải bán số ngoại tệ vay đó cho TCTD cho vay; (2) Đối với các nhu cầu vốn ngoài quy định tại điều 1, Quyết định số 09/2008/QĐ-NHNN (vay ngoại tệ để: Thanh toán cho nước ngoài tiền NK hàng hoá, dịch vụ phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh; trả nợ nước ngoài trước hạn, nếu khoản vay đó đủ điều kiện yêu cầu; đầu tư trực tiếp ra nước ngoài). Đối với đối tượng thứ hai phải được sự chấp nhận trước bằng văn bản của Thống đốc NHNN.

Chặn "chợ đen”?

Thông tin quyết liệt kiểm tra hoạt động giao dịch ngoại tệ tại của các tổ chức, cá nhân kinh doanh mua, bán ngoại tệ, đặc biệt các cửa hàng kinh doanh vàng bạc (có sự vào cuộc của Bộ Công an, Bộ Công Thương) để kiểm tra, xử lý các hành vi mua, bán ngoại tệ trái phép, niêm yết, quảng cáo giá hàng hóa và dịch vụ bằng ngoại tệ sai quy định; phát hiện, xử lý các tổ chức, cá nhân chủ mưu, làm lũng đoạn thị trường đã làm cho giao dịch trên thị trường tự do ngừng lại, giá USD tự do giảm mạnh.

Theo NHNN, thời điểm cuối năm, hoạt động mua, bán ngoại tệ trái pháp luật càng diễn ra tinh vi, phức tạp, làm ảnh hưởng tới việc điều hành chính sách ngoại hối. Sự tồn tại của thị trường ngoại tệ tự do song song với thị trường chính thức với sức lan truyền của các tin đồn thất thiệt đã tạo tâm lý lo ngại cho người dân. Độ “vênh” tỉ giá giữa thị trường tự do và thị trường chính thức khiến hoạt động găm giữ, đầu cơ, lũng đoạn thị trường có cơ tồn tại, làm ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối.

Trong buổi giao lưu mới đây do Vnecomomy.com.vn tổ chức, trước câu hỏi: ngăn chặn thị trường tự do bằng cách nào, đại diện NHNN - ông Nguyễn Ngọc Bảo - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ - cho rằng, nền kinh tế nước ta vẫn còn có nguy cơ về lạm phát và nhập siêu, cán cân thanh toán quốc tế thặng dư trong nhiều năm gần đây chủ yếu dựa vào thặng dư cán cân vốn. Chính vì vậy, một bộ phận người dân có tài sản bằng tiền thường dự trữ và gửi NH bằng ngoại tệ.

Bên cạnh đó, nguồn ngoại tệ vào VN đi qua rất nhiều, trong đó có kiều hối (6- 8 tỉ USD mỗi năm) và các nguồn thu nhập khác bằng tiền mặt là ngoại tệ. Một bộ phận trong số này được gửi vào NH, phần còn lại được lưu thông trên thị trường tự do. Nếu kinh tế gặp khó khăn và có dấu hiệu không ổn định thì lượng ngoại tệ lưu thông trên thị trường này tăng lên.

Cùng với đó là thói quen đã được chấp nhận kéo dài trong nhiều năm qua là người dân có thể thanh toán trực tiếp bằng USD, vàng hoặc ngoại tệ khác trong các hoạt động như mua nhà, phương tiện đi lại, vay nợ... Ngoài ra, các hiện tượng buôn lậu qua biên giới diễn ra khá phức tạp và phổ biến, việc chống đầu cơ thương mại cũng như đầu cơ ngoại tệ chưa được thực hiện tốt.

“Như vậy, xét về mặt lợi ích của những người có tài sản bằng tiền và sự quản lý đối với những lĩnh vực này vẫn còn những bất cập. Chính vì vậy, thị trường tự do vẫn tồn tại. Quy mô và tỉ trọng của thị trường này có xu hướng ngày càng giảm khi nền kinh tế phát triển, ổn định, lạm phát thấp và cán cân thanh toán quốc tế thặng dư, Nhà nước có nguồn dự trữ ngoại hối lớn để có thể sẵn sàng can thiệp” - ông Bảo nói.

TS Lê Xuân Nghĩa - Phó Chủ tịch UB Giám sát quốc gia - cũng cho rằng, những năm trước đây tỉ giá chính thức và tỉ giá thị trường tự do chênh lệch không đáng kể nhờ lạm phát thấp, cán cân thanh toán quốc tế thặng dư (mỗi năm VND chỉ giảm giá 1%).

Vài năm gần đây mức chênh lệch tỉ giá hối đoái giữa hai thị trường ngày càng lớn và kéo dài nhất trong vòng 15 năm qua là do lạm phát cao, cán cân thanh toán quốc tế thâm hụt, đặc biệt là từ năm 2008 đến nay. Ngoài ra cũng do cơ chế điều hành tỉ giá hối đoái không linh hoạt và chính sách lãi suất giữa VND và USD chưa hợp lý.

“Do đó, mục tiêu quan trọng nhất là phải kiểm soát được lạm phát và điều chỉnh linh hoạt tỉ giá hối đoái” - TS Lê Xuân Nghĩa nói. Để hạn chế thị trường tự do, ông Nghĩa cho rằng thị trường chính thức phải đủ mạnh mới thay thế được thị trường này.

 

(Báo Lao Động)