Thực hiện quy định mới- doanh nghiệp xuất khẩu gạo kêu khó

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Để giải quyết những bất cập trên thị trường lúa gạo, Chính phủ đã ban hành Nghị định 109 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2011) nhằm giải quyết hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, nông dân với thương lái và khuyến khích bà con nông dân yên tâm sản xuất.
 
Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khi thực hiện quy định mới doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn về vốn, quản lý, lao động, … nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

DN xuất khẩu phải có kho chứa và nhà máy xay xát

Theo Nghị định 109, trong thời hạn 9 tháng kể từ ngày quyết định này có hiệu lực, thương nhân chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo (gọi tắt là giấy chứng nhận) do Bộ Công Thương cấp vẫn được tiếp tục xuất khẩu. Tuy nhiên, đến ngày 1/10/2011, thương nhân không có giấy chứng nhận sẽ không được kinh doanh xuất khẩu.

Theo đó, các thương nhân muốn được cấp giấy chứng nhận kinh doanh xuất khẩu gạo phải thõa mãn các điều kiện: thành lập doanh nghiệp và có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; có ít nhất 1 kho chuyên dùng với sức chứa tối thiểu 5.000 tấn lúa; có ít nhất 1 cơ sở xay xát lúa gạo với công suất tối thiểu 10 tấn lúa/giờ, phù hợp với quy chuẩn do Bộ NN&PTNT ban hành. Nghị định cũng nêu rõ, kho chứa, cơ sở xay xát phải thuộc sở hữu của thương nhân và phải nằm trên địa bàn tỉnh, thành có lúa gạo hàng hoá xuất khẩu hoặc có cảng biển quốc tế có hoạt động xuất khẩu lúa gạo tại thời điểm thương nhân đề nghị cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Song song đó, thương nhân xuất khẩu gạo phải thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 10% số lượng gạo mà thương nhân đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó.

Thương nhân có giấy chứng nhận được đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo khi đáp ứng các tiêu chí: Hợp đồng xuất khẩu có giá không thấp hơn giá sàn gạo xuất khẩu được công bố; có sẵn lượng gạo ít nhất bằng 50% lượng gạo trong hợp đồng xuất khẩu đã ký, không bao gồm lượng gạo thường xuyên có để duy trì mức dự trữ lưu thông; phù hợp với hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung do Bộ Công Thương ban hành.

Ngoài ra, thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo còn có trách nhiệm thông báo với UBND tỉnh, thành các điểm thu mua lúa, gạo và công bố các điểm mua này để người dân biết; niêm yết giá mua theo chất lượng, chủng loại lúa, gạo hàng hoá để tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân trực tiếp đến giao dịch,…

Doanh nghiệp kêu khó

Với quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo sắp có hiệu lực, các doanh nghiệp tham gia kinh doanh xuất khẩu gạo tỏ ra lo lắng, đặc biệt các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ. Đại diện Công ty TNHH Phước Thành 2 (huyện Châu Thành, Tiền Giang) cho rằng, hầu hết các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đều tham gia ở khâu lau bóng gạo hoặc chỉ là các nhà máy xay xát lúa đơn thuần. Điều này cũng xuất phát từ thực tế là sản lượng lúa của Tiền Giang không lớn, chủ yếu các doanh nghiệp thu mua lúa gạo từ các doanh nghiệp khác ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Vì vậy, với quy định như hiện nay thì buộc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải xây dựng thêm kho chứa lúa, đầu tư thêm nhà máy xay xát. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến vốn đầu tư, quản lý, lao động… nên bản thân doanh nghiệp không kham nổi.

Cũng có ý kiến cho rằng, để các doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, doanh nghiệp phải đầu tư thêm kho chứa, nhà máy xay xát với số vốn lớn, tuy nhiên, năng lực của các doanh nghiệp là có hạn, nên Nhà nước cần có phương án hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp đầu tư.

Ông Nguyễn Văn Đôn, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Cái Bè), lại đặt vấn đề: Quy định mới là doanh nghiệp phải có kho chuyên dùng 5.000 tấn lúa nhưng có thể quy đổi ra kho chứa gạo được không? Bởi hầu hết doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn tỉnh Tiền Giang đều mua gạo nguyên liệu về lau bóng xuất khẩu chứ không mua lúa do hiệu quả kinh tế thấp hơn. “Nếu căn cứ theo tất cả các quy định mới theo Nghị định 109 thì cả nước chỉ còn gần 30 doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu gạo trực tiếp, thay vì trên 200 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu gạo như hiện nay”- ông Nguyễn Văn Đôn dự đoán.

Doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo vừa và nhỏ gặp nhiều khó khăn, nhưng quy định mới lại không ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp đã tham gia xuất khẩu gạo nhiều năm với số lượng lớn, chẳng hạn như Công ty lương thực Tiền Giang, do đã có kho chứa lên đến 120.000 tấn.

Xuất khẩu gạo “phải có điều kiện” là hợp lý

Một số chuyên gia trong ngành xuất khẩu gạo cho rằng, việc đưa hoạt động xuất khẩu gạo vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện là cần thiết trong giai đoạn này, khi mà hiện nay vẫn còn nhiều doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo làm ăn chụp giật, gây ra nạn cạnh tranh không lành mạnh, sẵn sàng bán phá giá hòng xuất được số lượng nhiều, nhưng khi mua lúa gạo của nông dân thì ép xuống tận đáy.

Ông Nguyễn Văn Dương- Giám đốc sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Đồng Tháp- cũng đồng tình với quy định doanh nghiệp phải có kho lúa, cơ sở xay xát mới được xuất khẩu gạo. Theo ông Dương, thời gian qua có nhiều doanh nghiệp “tay không bắt giặc”, thấy có ăn thì nhảy vào làm, ký được hợp đồng giá cao họ quay qua mua vét lúa gạo trên thị trường, gây biến động giá giả tạo. Khi giá giảm thì họ ngó lơ, không tham gia xuất khẩu nữa, để mặc nông dân xoay xở đầu ra.

Theo ông Đoàn Văn Phương, Phó giám đốc Sở Công thương tỉnh Tiền Giang, Nghị định 109 ra đời, đã giải quyết được những bất cập trong kinh doanh xuất khẩu gạo trong thời gian qua, đảm bảo được lợi ích người trồng lúa, an ninh lương thực và nâng cao giá trị xuất khẩu. Trước đây có tình trạng doanh nghiệp xuất khẩu không có nhà máy xay xát, không có kho chứa nhưng bằng nhiều cách nên có hợp đồng xuất khẩu gạo, khi giá gạo tăng lên thì tranh mua, vì vậy doanh nghiệp và người trồng lúa không liên kết với nhau. Chính vì vậy, khi thực hiện quy định mới, nếu doanh nghiệp không đủ các điều kiện theo quy định thì chấp nhận chỉ tham gia cung ứng lúa gạo xuất khẩu chứ không thể xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài.

(Báo Công Thương Điện Tử)