Sẽ lùi thời điểm Việt Nam phải nhập khẩu than

Từ năm 2009 trở về trước, cũng như trong mấy năm tới, ngành than khai thác vượt nhu cầu tiêu thụ trong nước. Cụ thể, trong năm 2008 và 2009, mỗi năm chúng ta khai thác khoảng 40 triệu tấn than các loại, gấp đôi nhu cầu sử dụng trong nước. Hiện tại, mỗi năm, ngành điện chỉ tiêu thụ khoảng 6-7 triệu tấn; ngành xi măng, phân bón, giấy tiêu thụ khoảng 10 triệu tấn; các ngành còn lại, trong đó có ngành xây dựng, sử dụng than để sản xuất ra vật liệu xây dựng, tiêu thụ khoảng 3-4 triệu tấn. Vì vậy, số than còn lại cần phải xuất khẩu.

Vậy Bộ trưởng có bình luận gì về việc nước ta xuất khẩu than trong những năm qua?

Trong số than khai thác được, có nhiều chủng loại than có chất lượng rất tốt mà hiện trong nước chưa sử dụng đến hoặc nếu có sử dụng thì rất lãng phí và không hiệu quả, trong khi đó đem xuất khẩu lại rất được giá. Hơn nữa, cũng như các ngành khác, ngành than cần phải xuất khẩu, thu ngoại tệ về để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu phương tiện, máy móc, cũng như nguyên nhiên vật liệu cho sự phát triển của nền kinh tế và xa hơn nữa là thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước.

Nhưng liệu nước ta có thể tiếp tục xuất khẩu than như hiện nay?

Ai cũng biết, tài nguyên, khoáng sản không tái tạo, càng ngày càng cạn kiệt. Đối với nước ta, trong vài ba chục năm tới, nếu không phát hiện thêm các mỏ than mới, thì chắc chắn, việc đáp ứng nhu cầu trong nước cũng không đủ, chứ chưa nói đến xuất khẩu. Vì vậy, bài toán sử dụng than, khí đốt, dầu mỏ… như thế nào liên quan chặt chẽ tới an ninh năng lượng, đòi hỏi các cấp, các ngành cùng vào cuộc để tìm lời giải, chứ không riêng gì Bộ Công thương, Tập đoàn Dầu khí, Tập đoàn Công nghiệp than khoáng sản…

Ý thức rất rõ về việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, nên Chính phủ đã có chủ trương không kéo dài việc xuất khẩu than với tỷ trọng (so với khối lượng khai thác) lớn như hiện nay, vì nguồn than chúng ta ngày càng cạn kiệt; nhu cầu than trong nước ngày càng tăng, đặc biệt là than để đáp ứng cho ngành điện.

Vấn đề đặt ra trong thời gian tới là khai thác và sử dụng than thế nào, thưa Bộ trưởng?

Dù muốn hay không, chúng ta vẫn phải giảm dần việc xuất khẩu than. Tuy nhiên, giảm dần không đồng nghĩa với việc chấm dứt xuất khẩu, bởi như đã nói ở trên, chúng ta vẫn cần ngoại tệ để phục vụ ngành than nói riêng và nền kinh tế nói chung. Vấn đề đặt ra là vẫn phải xuất khẩu, nhưng phải có lộ trình giảm khối lượng xuất khẩu, giảm bao nhiêu, chỉ xuất khẩu những loại than gì… thì phải có những tính toán rất cụ thể, khoa học.

Vậy chúng ta đã xây dựng được lộ trình hợp lý chưa?

Bộ Công thương đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… hoàn thiện Chiến lược Phát triển ngành than trình Chính phủ. Theo đó, kể từ năm 2015 trở đi, khi nhu cầu tiêu thụ than trong nước tăng rất mạnh do hàng loạt nhà máy nhiệt điện đi vào sản xuất, chúng ta không những không xuất khẩu, mà còn phải nhập than về để sử dụng.

Tuy nhiên, hiện chúng ta còn một số chủng loại than có chất lượng rất cao, nếu để sử dụng trong nước thì rất lãng phí, hiệu quả thấp, trong khi đem xuất khẩu thì giá rất cao. Vì vậy, trước mắt, vẫn cần xuất khẩu những loại than này để lấy ngoại tệ nhập khẩu những loại than rẻ hơn, phù hợp với nhu cầu sử dụng cho ngành điện, xi măng, giấy, hoá chất… Còn trong dài hạn, chúng ta vẫn phải giảm dần việc xuất khẩu các loại than có chất lượng tốt do loại tài nguyên này cũng không nhiều, trong khi nhu cầu sử dụng chúng ngày một tăng lên trong tương lai.