Xuất khẩu nông sản: Những lợi thế chưa được khai thác

Không để mắt tới danh mục hàng giảm thuế

Trong thời gian gần đây rất nhiều mặt hàng từ Việt Nam đến EU và Mỹ đều gặp khó khăn vì bị áp thuế chống bán phá giá hoặc tăng thuế nhập khẩu. Cá tra, cá ba sa, giày da,... là những mặt hàng gặp nhiều “sóng gió” nhất. Dù gặp nhiều bất lợi nhưng các DN Việt Nam vẫn luôn cố gắng trụ vững để có thể cạnh tranh được trên thị trường rộng lớn này.

Nhưng nghịch lý là ở chỗ, trong khi phải đối phó với muôn vàn khó khăn thì các DN Việt Nam lại bỏ qua những lợi thế quan trọng. Ông Antonio Berengue, Tham tán thương mại phái đoàn Châu Âu tại Việt Nam nêu cụ thể “mỏ vàng” bị DN Việt Nam bỏ quên chính là danh mục các mặt hàng giảm thuế, miễn thuế.

Ông Berengue cho biết, hiện nay, một số mặt hàng nông sản của Việt Nam vào EU được miễn, giảm thuế. Thậm chí có nhiều mặt hàng được giảm tới 50%. Tuy nhiên, thông tin này không phải DN nào cũng biết và tận dụng.

Nguyên nhân của việc DN Việt Nam không để mắt tới hàng giảm thuế chính là việc hoạt động thiếu chiến lược. Ông Phạm Gia Túc, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VCCI cho rằng các DN chưa thực sự quan tâm đến chiến lược thâm nhập thị trường. DN phát triển cái họ có chứ chưa tìm ra được mặt hàng tối ưu (mặt hàng DN có lợi thế và đối tác giành nhiều ưu đãi). Chính vì vậy, mặc dù một số sản phẩm được đánh giá là XK hàng đầu nhưng vẫn chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu của đối tác và chưa XK với mức giá cao nhất có thể.

Hiện nay, các DN Việt Nam nói riêng, DN ASEAN nói chung đang có thêm rất nhiều cơ hội mới cực tốt nếu biết tận dụng. Ông Berengue chia sẻ, trong vòng 1,5 năm trở lại đây, EU và ASEAN liên tục đàm phán để đưa ra Hiệp định thương mại tự do. Theo đó, rất nhiều mặt hàng nông sản từ ASEAN vào EU được miễn thuế hoặc giảm thuế đến 90%.

Tuy nhiên, cho đến lúc này, theo ông Berengue, tiến trình đàm phán vẫn chưa nhanh như lịch trình mong muốn. Nhưng cả hai bên sẽ nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi cho các mặt hàng nông sản ASEAN vào EU. Nếu Hiệp định này được thông qua, chắc chắn con đường đi cho các DN xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam sẽ sáng sủa hơn nhiều.

Nông sản Việt Nam nên tận dụng những lợi thế hiếm hoi

Nhưng các chuyên gia lo lắng các DN Việt Nam hiện nay vẫn chưa tận dụng được danh mục hàng miễn thuế của EU thì liệu Hiệp định thương mại tự do EU – ASEAN có thực sự phát huy được tác dụng to lớn của mình hay không.

Vì vậy, ông Berengue khuyên, cách tốt nhất, DN Việt Nam nên liên hệ với các cơ quan chức năng để tìm hiểu về danh mục hàng miễn, giảm thuế tới EU để từ đó đưa ra quyết định xuất khẩu cho mình.

Không tận dụng lợi thế trước Trung Quốc

Hiện nay, mặc dù EU đã có nhiều  chính sách mở với Trung Quốc như bãi bỏ hạn ngạch dệt may,... Theo nhận định của Bộ Công Thương, việc này sẽ ảnh hưởng đáng kể đối với xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang thị trường EU. Bởi Việt Nam và các nước dệt may khác sẽ phải cạnh tranh gay gắt với ngành may Trung Quốc - vốn là quốc gia có ngành công nghiệp dệt may cạnh tranh cao do chủ động được nguyên phụ liệu và có khả năng đáp ứng nhiều loại phẩm cấp hàng hoá.

Điều đó có nghĩa, EU “ưu tiên” DN Trung Quốc hơn. Nhưng đó là dệt may, còn với các mặt hàng nông sản, DN Việt Nam nhận được nhiều ưu đãi hơn. Ông Berengue khẳng định cho đến thời điểm này DN Việt Nam có lợi thế hơn Trung Quốc vì EU và Trung Quốc chưa ký hiệp định nào về nông sản.

Đặc biệt trong thời gian gần đây, Trung Quốc gặp rất nhiều khó khăn sau vụ “sữa bẩn” melamine.  
Lẽ ra các DN Việt Nam nên tận dụng lợi thế để tăng thị phần và khuếch trương thương hiệu nhưng điều này đã không xảy ra. Thương hiệu hàng nông sản Việt Nam vẫn chỉ là điều gì đó xa lạ.

 

Ông Berengue đưa ra ví dụ cụ thể, mặc dù Việt Nam đứng thứ tư trong các nước xuất khẩu cà phê nhưng người tiêu dùng EU vẫn chưa có khái niệm gì về nhãn mác cà phê Việt Nam. Và lẽ ra, DN Việt Nam đã có thể tranh thủ khắc phục được điều này khi DN cạnh tranh cùng mặt hàng đang gặp khó khăn.

Còn một nguyên nhân khác khiến các DN Việt Nam bỏ qua nhiều lợi thế chính là xuất khẩu... không đều. Ông David Jarkuslish, Tham tán thương mại của Đại sứ quán Cộng hoà Séc tại Việt Nam cho biết, hàng hoá Việt Nam xuất khẩu sang Séc chiếm tỷ trọng lớn nhưng chất lượng chưa thực sự cao nên chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu khắt khe từ Séc. Phía Séc vẫn mong nhận được hàng hoá an toàn hơn, vệ sinh hơn từ Việt Nam.

Những yếu kém trong khâu quản trị chiến lược, chất lượng đã khiến DN Việt Nam không tận dụng được các lợi thế kể trên. Ông Túc và ông Trần Mạnh Cảnh, Phó tổng giám đốc Công ty thương mại Hà Nộ (HAPRO) tin rằng FAO, WHO và các tổ chức quốc tế sẽ chung tay giúp các DN xuất khẩu nông sản Việt Nam khắc phục được các hạn chế và tận dụng được các lợi thế.

[ Trở về]