Thị trường gạo thế giới năm 2009 và dự báo 2010

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Thị trường gạo thế giới năm 2009 biến động mạnh. Trong những tháng đầu năm, giá dao động quanh mức thấp, song bắt đầu tăng trở lại kể từ tháng 9, khi thiên tai ảnh hưởng xấu tới vụ mùa của một số nước sản xuất và tiêu thụ chính, nhất là Philippine và Ấn Độ.

Kết thúc năm 2009, giá gạo Thái Lan chuẩn (100% B) ở mức 615 USD/tấn, tăng so với 550 USD/tấn một năm trước đó, trong khi gạo 5% tấm của Việt Nam đạt 520 USD/tấn, so với 380 USD/tấn một năm trước đó. Giá gạo kỳ hạn tại Chicago hiện cao hơn 34% so với mức thấp nhất của năm vừa qua là 11,195 USD/100 lb (khoảng 46 kg). Hợp đồng kỳ hạn tháng 3 đã lên tới mức 15,10 USD/100 lb vào cuối tháng 11/2009. Tuy nhiên, giá giảm trở lại vào cuối năm, và tính chung trong cả năm qua, giá gạo Mỹ giảm 3% xuống mức 14,88 USD/bushel. So với một thập kỷ trước đó, giá gạo tại Chicago đã tăng 170%.

Bắt đầu từ cuối tháng 9/2009, khi Philippine trải qua liền 2 cơn bão lớn, thị trường gạo thế giới nóng lên. Liền sau đó, Ấn Độ phải nhập khẩu gạo do hạn hán trầm trọng nhất trong 21 năm khiến thị trường càng hoang mang. Nhiều dự báo về thị trường gạo bị đảo lộn. Người ta lo sợ một cuộc khủng hoảng lương thực như năm 2008 sẽ tái diễn. Việc thiếu vắng Ấn Độ trên thị trường xuất khẩu có thể gây thiếu cung trầm trọng đúng thời điểm dự trữ gạo toàn cầu – theo FAO - sẽ giảm 3% xuống 117,4 triệu tấn vào cuối năm 2009 – 10. Việc Philippine tổ chức liền 3 cuộc đấu thầu mua gạo, mỗi cuộc 600.000 tấn, đã đẩy giá gạo tăng lên mức 630 USD/tấn (đối với gạo Thái Lan) và 550 USD/tấn (với gạo Việt Nam) vào trung tuần tháng 12. Thị trường chỉ dịu lại vào 2 tuần cuối năm, khi chính phủ Ấn Độ thông báo hoãn mọi kế hoạch nhập khẩu gạo bởi tính toán thấy còn đủ lượng dự trữ.

Theo thông tin mới nhất từ phía Ấn Độ, sản lượng lúa vụ hè của nước này có thể đạt 71,65 triệu tấn, giảm so với mức 84,58 triệu tấn cùng vụ năm ngoái do hạn hán trầm trọng nhất kể từ 37 năm nay, song cao hơn khoảng 2 triệu tấn so với các con số đánh giá đưa ra 1 tháng trước đây.

Việc Ấn Độ tiếp tục hạn chế xuất khẩu gạo đã đem lại lợi nhuận lớn cho Thái Lan và Việt Nam. Những khách hàng muốn mua gạo sấy chỉ có thể tìm đến nguồn cung Thái Lan nếu không có Ấn Độ. Trong suốt hơn nửa đầu năm 2009, xuất khẩu gạo Thái Lan sang Châu Phi luôn sôi động. Xuất khẩu gạo Việt Nam sang những thị trường truyền thống của Ấn Độ cũng tăng mạnh.

Năm 2009 Việt Nam đã xuất khẩu kỷ lục 6 triệu tấn gạo, tăng 28% so với năm trước đó, và thu về 2,4 tỷ USD, nhờ lợi thế về giá và nhu cầu mạnh từ Philippine, Indonesia, Cuba và Iraq.

Nhiều khả năng người trồng lúa sẽ tiếp tục được hưởng lợi nhờ giá cao trong năm 2010 bởi nhu cầu mạnh trong khi nguồn cung hạn hẹp do yếu tố thời tiết.

Ấn Độ đã trở thành yếu tố duy nhất có thể gây bất ngờ cho thị trường gạo lúc này. Nước sản xuất gạo lớn thứ 2 thế giới này lần đầu tiên sau 21 có thể trở thành nước nhập khẩu ròng mặt hàng này vào năm 2010 do đợt hạn hán trầm trọng vừa qua. Nếu điều đó xảy ra, thị trường gạo thế giới có thể sẽ lại rơi vào tình trạng khủng hoảng như năm 2008, khi giá lập kỷ lục cao trong lịch sử.

Dự báo Ấn Độ sẽ tiếp tục xuất khẩu gạo basmati – có giá rất cao, với lượng xuất khẩu sẽ lên tới khoảng 2,5 triệu tấn. Tuy nhiên, đối với gạo phi – basmati, nước này không những tiếp tục duy trì lệnh cấm xuất khẩu, mà còn phải nhập khẩu thêm khoảng 3 triệu tấn. Sau đợt hạn hán tồi tệ nhất kể từ năm 1972, Ấn Đô - một trong 5 nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - sẽ bị giảm khoảng 1/3 lượng dự trữ, xuống chỉ 20 triệu tấn vào cuối niên vụ kết thúc vào tháng 9/2010. Trong khi đó, mỗi năm, Chính phủ Ấn Độ bán 20 triệu tấn gạo phi – basmati với giá trợ cấp cho khoảng 65 triệu gia đình nghèo. Nếu xảy ra một đợt hạn hán nữa, dự trữ sẽ không còn đủ dùng nữa.

Cơ quan Lương thực Quốc gia Philippine thông báo đã mua khoảng 2,2 triệu tấn gạo qua các cuộc đấu thầu, kỳ hạn giao năm 2010. Theo Hiệp hội Sản xuất Gạo Mỹ, Philippine có thể cần mua thêm khoảng 500.000 – 1.000.000 tấn gạo từ nước ngoài, không kể khối lượng đã mua từ các cuộc đấu thầu trong quý IV/2009.

Samarendu Mohanty, nhà phân tích cấp cao thuộc Viện Nghiên cứu Gạo Quốc tế (IRRI) nhận định rằng giá gạo sẽ không sớm quay trở về mức 300 USD/tấn mà sẽ tiếp tục duy trì ở mức khoảng 600 USD/tấn trong tương lai gần, sau khi hạn hán và lũ lụt gây thiệt hại nghiêm trọng tới mùa màng ở Ấn Độ và Philippine.

Gạo là lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới. Giá gạo tăng có thể khiến người dân ở những nước nghèo bị thiếu đói, và một số Chính phủ Châu Á có thể buộc phải trợ cấp cho mặt hàng này, dẫn tới gia tăng thâm hụt ngân sách quốc gia.

Tổ chức Nông – Lương Liên Hiệp Quốc (FAO) dự báo dự trữ gạo trên thị trường thế giới có thể giảm 2,7% xuống mức 121,1 triệu tấn vào cuối niên vụ 2009/10 do sản lượng giảm ở những nước như Ấn Độ, Philippine, Iraq, Nepal và Pakistan…

(Vinanet)