Món ngon "xứ nẫu"

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

 Vùng đất Phú Yên phì nhiêu, bạt ngàn nằm giữa khu vực duyên hải nam trung bộ. Nơi đây có nhiều món ăn độc đáo, mang đậm phong cách ẩm thực và đời sống, được xem như một nét đặc thù của dân "xứ nẫu", cách gọi gần gũi, thân thương về vùng đất và con người Phú Yên. Du khách về Phú Yên sẽ thưởng thức những món ăn bình dân vừa ngon, lạ, bổ và rẻ!

“Cây nhà lá vườn”

Làng nghề bánh tráng Hoà Đa (xã An Mỹ, huyện Tuy An) hình thành khá lâu đời. Nơi đây có khoảng 30% hộ gia đình sống bằng nghề làm bánh tráng từ bột gạo.

Bánh tráng ngon có độ dày vừa, đều khổ, tốt nắng, nướng ăn thơm, nhúng nước không dính. Bánh tráng Hoà Đa ăn với thịt heo, cháo lòng, bánh hỏi đã trở thành món ngon hấp dẫn níu chân nhiều du khách. Có nhiều món ngon nhưng món bánh tráng cuốn với thịt heo kèm rau sống hái từ đồng rau Hoà Đa, chấm nước mắm nhỉ sóng sánh thơm ngon được ướp từ cá biển đông với bàn tay của ngư dân làng Yến kèm với dĩa ớt xanh được coi là "số zách".

Người địa phương đi xa thường mang theo những xấp bánh tráng Hoà Đa làm món quà quê tặng người thân, bạn bè và để dành cho mình ăn dần cho đỡ nhớ quê. Nhiều du khách đã thử qua cũng trở nên ghiền, có bè bạn người xứ nẫu về thăm quê lại gửi nhờ mua vài xấp.

Thịt gà chuẩn bị nấu với lá dít (góc trên bên trái ảnh). Ảnh: Tấn Trực

Lên các xã miền núi của huyện Tuy An, Sơn Hòa, ta lại được thưởng thức món canh chua lá dít độc đáo, chỉ có ở Phú Yên. Lá dít nấu canh chua hợp với nhiều loại hải sản hoặc các loại chim rừng nhưng nấu với thịt gà tươi sống thì mới thiệt xứng danh là đặc sản. Sướng nhất là khi ăn món này kèm một chén muối ớt rừng giã nhỏ và nhấp chút rượu nồng. Khi đó mùi thơm, vị chua của lá dít hòa cùng vị ngọt thơm của thịt gà cộng với vị cay của ớt trên đầu lưỡi, vừa ăn vừa hít hà... ngon tuyệt!

Thời chiến tranh, những người hoạt động cách mạng sống trên vùng núi phía tây Phú Yên ăn món canh chua lá dít gần như quanh năm nhưng vẫn thấy hợp khẩu vị, chẳng ai kêu chán. Ngày nay, canh chua lá dít thịt gà là món đãi khách đặc biệt chỉ có ở Phú Yên. Nhiều người về thăm quê, công tác hoặc đi du lịch đến các xã miền núi Phú Yên đều coi đây là món khoái khẩu không thể thiếu trong bữa ăn. Lúc ra về, mỗi người mang về một ít lá dít để khoe với vợ con, nhưng chắc chắn là không ngon bằng nấu ăn tại chỗ. Có lẽ nguồn nước, mảnh đất và khí hậu nơi đây là nhiều yếu tố tạo nên vị ngon của nồi canh chua xứ nẫu.

Ở xã An Định, huyện Tuy An có một món bình dân mà ngon lạ; đó là xôi bồ câu ra ràng (bồ câu con vừa đủ lông nhưng chưa bay được). Bồ câu ra ràng được chế biến thành nhiều món độc đáo như hầm thuốc bắc, chưng cách thủy, nấu cháo đậu xanh và xáo xôi. Chỉ là gạo nếp bình thường của nhà nông nhưng khi xáo với thịt bồ câu ra ràng ta sẽ có một nồi xôi thơm lừng vị riêng. Xôi bồ câu ra ràng được xem là một trong những món thơm ngon, bổ khỏe, dùng để đãi khách quý và bồi dưỡng cho người già hoặc người bệnh đang hồi sức.

Hải sản tươi rói, vừa ngon vừa bổ

Con hàu biển ướp đá ăn sống với mù tạt.

Đầm Ô Loan là một thắng cảnh nổi tiếng ở Phú Yên. Đầm có nhiều loại hải sản quý hiếm như tôm, cua, sò huyết, ghẹ, cá vượt, hàu… Trong các loại hải sản trên, hàu được xem là một đặc sản của vùng sông nước Ô Loan. Người dân ở đây lặn bắt hàu quanh năm, nhưng mùa hàu ngon nhất là khoảng thời gian cuối xuân đầu hạ. Thời điểm này hàu nhiều nhưng không dễ khai thác.

Hàu bám vào các rạn san hô, thành cầu, bờ đá dưới mặt đầm… Nhìn bề ngoài con hàu xấu xí như một cục đá nhưng thịt của nó thật tuyệt vời. Hàu được chế biến thành nhiều món ăn như nhúng giấm ăn liền, um chuối cây, nhưng đơn giản mà ngon hơn cả là nấu cháo. Ngon nhất nấu cháo phải chọn loại gạo đỏ, hàu tươi sống cùng với chút muối, tiêu nhưng không nên bỏ bột ngọt, đường hay bất cứ loại bột nêm nào.

Cũng nấu như các loại cháo khác nhưng món cháo hàu khi nêm gia vị vào lại có mùi thơm độc đáo, hương vị hải sản riêng. Người địa phương ăn cháo hàu bất cứ thời điểm nào trong ngày, điểm tâm sáng, ăn trưa hay kèm với một vài món khác trên bàn nhậu vào lúc chiều tà để “chữa cháy”thì cuộc nhậu càng trở nên hấp dẫn. Nhớ là cháo hàu ăn lúc nguội thì ngon hơn nóng, bởi lúc nguội nồi cháo sẽ ngọt đậm vị thịt hàu.

Thịt con hàu ngọt ngon, bổ dưỡng với hàm lượng canxi cần thiết cho cơ thể. Vào mùa, hàu Ô Loan được đưa đi tiêu thụ khắp nơi trong cả nước. Mặc dù chưa có thương hiệu riêng nhưng món cháo hàu Ô Loan đã trở thành món ăn không thể thiếu của người dân Phú Yên.

Cháo hàu.

Đầm Ô Loan còn có loại cá mai xuất hiện nhiều từ tháng 2 (âm lịch) đến hết mùa hè. Ngư dân đánh bắt, chế biến nhiều món ngon, nhưng độc đáo nhất là món gỏi. Sau khi đưa từ đầm về, cá còn tươi sống, người ta dùng kéo cắt bỏ phần bụng và đầu, con cá chỉ còn lại phần thân mình, thịt nhiều, mập ú trong veo. Sau khi làm cá sạch, cho cá ngâm nước muối vài phút vừa săn chắc vừa giữ được màu trắng trong. Gia vị ăn kèm với gỏi cá gồm có một tô nước chanh vắt sẵn, khoảng 300g đậu phụng rang và rau thơm nhiều loại như húng, tía tô, ngổ, ngò gai, bắp chuối thái nhỏ, cà chua sống, chuối chát, khế…

Không thể thiếu trong bữa ăn này là món mắm gừng giã nhỏ keo, pha nước mắm làng Yến với ớt rừng xanh và bánh tráng Hòa Đa nướng. Cá mai sống trong môi trường nước lợ, có nồng độ muối cao nên rất an toàn cho sức khỏe. Cá mai cũng là một thực phẩm có hàm lượng dinh dưỡng cao. Cá mai ở đầm Ô Loan vào mùa đưa đi tiêu thụ khắp các nơi trên cả nước, gần như trở thành món ăn “độc” không nơi nào có được. Bạn muốn thử, xin mời ghé về Ô Loan quê tôi.

Gỏi cá mai.

Phú Yên là nơi đầu tiên hình thành nghề đánh bắt cá ngừ đại dương ở khơi xa. Loại hải sản này đặc biệt thơm ngon, bổ dưỡng. Thịt cá được chế biến thành nhiều món ăn ngon như nướng, chấm mù tạt, lườn cá ngừ xào xả ớt và món mắt cá ngừ chưng cách thủy. Đây là món mới, lạ miệng và có hương vị riêng. Ăn món lườn cá ngừ xào ta sẽ thấy được sự tổng hợp của độ dai, giòn, béo thơm ngọt của loài cá được ngư dân câu từ khơi xa. Ở thành phố Tuy Hòa có nhiều quán cá ngừ đại dương nổi tiếng, nếu có dịp vào Nam ra Bắc theo đường quốc lộ 1A, mời bạn ghé vào thưởng thức, không chừng ghiền luôn.

Trở về với cánh đồng lúa Tuy Hòa bạt ngàn. Ở đây có loài cá chẽm sống trong các hang đá, thích nghi với vùng nước lợ, cửa sông, các kênh rạch, đầm phá và nhất là trong các đầm nuôi tôm. Cá chẽm hấp hành là một loại đặc sản bởi đặc tính thơm ngon dai dẻo và bổ dưỡng của thịt cá. Cùng với các loại gia vị cần thiết, chế biến cá xong để trên bếp mi ni mở lửa, đợi sôi, bỏ bún hành và cần lên, đợi chín ta thưởng thức. Ngon hơn phải dùng bánh tráng nhúng nước cuốn cá hấp và rau sống tươi. Ở miền Trung cá chẽm có khắp nơi. Tiếng tăm vang xa nhất là cá chẽm hấp hành ở vùng Đông Hòa tỉnh Phú Yên.

Và Phú Yên còn rất nhiều món ngon, xin hẹn một dịp khác…

Độc đáo món cá chẽm Đông Hòa hấp hành. Ảnh: Tấn Trực

(Theo Thời báo kinh tế Sài Gòn)