DN có quyền yêu cầu áp dụng biện pháp phòng vệ

Trong thời gian qua, với việc hội nhập sâu rộng vào hoạt động kinh tế quốc tế, các DN xuất khẩu của Việt Nam đã từng phải đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ của nước ngoài. Có nhiều vụ đã gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế - xã hội của nước ta như vụ giày mũ da, xe đạp xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU); vụ cá tra, ba sa, tôm đông lạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ…  Cùng với quá trình hội nhập quốc tế, DN sản xuất - kinh doanh trên thị trường nội địa cũng đang phải cạnh tranh gay gắt với hàng hóa ngoại nhập ngay trên “sân nhà”. Trong quá trình thâm nhập thị trường Việt Nam, DN nước ngoài có cả hành vi cạnh tranh không lành mạnh, như bán phá giá, bán hàng hóa được trợ cấp hoặc lợi dụng thời cơ ồ ạt tràn vào thị trường Việt Nam, gây thiệt hại hoặc đe dọa sự tồn tại của các DN trong nước.

Các DN Việt Nam có quyền yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa nhập khẩu để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước những hành vi cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu.

Hơn nữa, trong giai đoạn hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam tăng mạnh như hiện nay, trước sức ép lớn, DN trong nước hoàn toàn có thể quan tâm tới những công cụ này nhằm bảo quyền lợi cho mình.

Nhưng vụ điều tra áp dụng biện pháp tự vệ thương mại đầu tiên (với mặt hàng kính nổi) kết thúc mà DN không đạt được mong muốn của mình, thưa ông?

Vụ việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ với mặt hàng kính nổi được thực hiện theo yêu cầu của DN trong nước trong bối cảnh hàng nhập khẩu tăng đột biến trong giai đoạn 2008-2009. Ở Việt Nam, có 3 DN sản xuất mặt hàng này, nên mức độ ảnh hưởng là rất rõ. Cơ quan quản lý đã tiến hành điều tra vụ việc này và không áp dụng biện pháp phòng vệ nào.

Lý do của quyết định này chính là chi phí đầu vào của DN tăng cao và không chứng minh được sự tác động của hàng nhập khẩu với thị trường. Bên cạnh đó là tác động của khủng hoảng kinh tế cũng làm sức mua giảm. Song, sự kiện cơ quan quản lý tiến hành điều tra đã góp phần làm giảm mạnh hàng nhập khẩu trên thị trường và DN đã kinh doanh bình thường trở lại. Từ vụ việc này, DN, đội ngũ tư vấn, cơ quan quản lý đều rút ra được những kinh nghiệm nhất định.

Thưa ông, Việt Nam hiện có đủ cơ sở pháp lý cho DN thực hiện việc đề nghị áp dụng phòng vệ thương mại chưa?

Về cơ bản, chúng ta đã có đủ các quy định pháp luật về chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ. Đây là những cơ sở pháp lý đầy đủ để DN đề nghị cơ quan quản lý tiến hành điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Vậy vì sao Việt Nam mới chỉ có một trường hợp duy nhất DN đề nghị điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ, trong khi các nước khác áp dụng biện pháp này khá thường xuyên?

Trước hết do nhận thức của DN còn hạn chế. Có nhiều DN chưa biết quyền của mình và điều mình cần làm, được phép làm, bởi đây là vấn đề mới tại Việt Nam

Tiếp đó, DN cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin, vì quy định về cung cấp thông tin hiện chưa rõ ràng. Chúng ta cũng gặp một thực tế là nguồn hàng nhập khẩu, hình thức nhập khẩu vào Việt Nam là khá đa dạng, nên quá trình thu thập thông tin, chứng minh tác động của hàng nhập khẩu với hàng hóa sản xuất trong nước gặp không ít khó khăn.

Tuy nhiên, với quá trình nhận thức của cộng đồng DN được nâng lên, cộng với sự hỗ trợ tích cực của cơ quan quản lý, việc DN quan tâm tới các hình thức phòng vệ thương mại để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình sẽ thuận lợi hơn trong tương lai. Đây là cách thức tốt để DN sử dụng nhằm bảo vệ thị trường tránh khỏi các hành vi cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhập khẩu.