Kinh doanh xăng, dầu theo cơ chế thị trường : Chấp nhận "cuộc chơi"

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Quản lý thị trường xăng dầu như thế nào, những vấn đề quản lý nhà nước và kinh doanh xăng dầu hiện nay ra sao ? Đây là những vấn đề được các DN, các nhà quản lý "mổ xẻ" tại Hội thảo về quản lý thị trường xăng dầu do Viện Kinh tế VN tổ chức ngày 21/9/2009.

Ông Bảo cho biết, hiện tại, các cơ quan quản lý nhà nước đang chuẩn bị để thay đổi Nghị định 55 về kinh doanh xăng dầu, bản thân các DN cũng rất mong muốn việc sửa đổi Nghị định 55 sẽ bao quát hầu hết các yếu tố để đưa việc tổ chức kinh doanh xăng dầu chuyển sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.

- Thưa ông, vì sao trong một thời gian dài, cơ chế quản lý của chúng ta chưa làm thỏa mãn được cả DN, người tiêu dùng và nhà quản lý ? Ông muốn điều gì thay đổi nhiều nhất trong cơ chế quản lý xăng dầu hiện nay ?

Có thể nói, thời gian qua, mục tiêu mà Nhà nước đặt ra rất nhiều. Đó là vừa đảm bảo được tính ổn định giá trên thị trường, vừa đảm bảo được nguồn thu, quyền lợi của DN và người tiêu dùng. Khi giá trên thị trường thế giới thay đổi, kéo theo sẽ có nhiều biến số thay đổi theo, đây là lý do mà chúng ta đôi khi không có sự ổn định dài hạn. Tại một thời điểm đánh giá có nhiều sự khác nhau, chính vì vậy trong đợt điều chỉnh tới của Nghị định 55, các DN và các cơ quan quản lý nhà nước mong muốn được ổn định dần dữ kiện đầu vào, chủ yếu vận hành theo giá trên thị trường quốc tế, lúc đó giá trên thị trường sẽ trở lên minh bạch hơn cho tất cả các đối tượng. Tôi cho rằng, thời gian tới nghị định mới ra đời sẽ giải quyết được những vấn đề này.

- Để việc điều hành giá xăng dầu không bị xáo trộn, dự thảo nghị định mới đưa ra biên độ tăng hay giảm giá là 20 ngày theo ông đã hợp lý chưa ?

Việc ổn định biên độ 20 ngày không phải chỉ ở VN mà ở tất cả các nước đều vậy, ổn định trong 20 ngày và có thể thời gian tới sẽ là 30 ngày. Tôi cho rằng đây là khoảng thời gian rất hợp lý, công thức giá bán trên thị trường cũng sẽ kéo theo độ trễ 20 - 30 ngày. Vì vậy, chúng ta nếu đã chấp nhận biên độ 20 - 30 ngày thì cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận giá trong suốt thời gian đó chứ không thể lấy giá một ngày nào đó để so sánh với giá hiện tại đang bán. Tôi cho rằng đây là cơ chế rất rõ ràng. Điều quan trọng là chúng ta có đầy đủ thông tin với người tiêu dùng cũng như với các cơ quan quản lý nhà nước và DN.

- Như vậy, người tiêu dùng liệu có được hi vọng là giá sẽ bình ổn hay vẫn tăng theo giá thế giới ?

Nếu chúng ta đã chấp nhận điều hành theo thị trường thì phải chấp nhận giá tăng, giảm theo giá thế giới. Bình ổn hay không bình ổn, rõ ràng phải theo giá quốc tế, tuy nhiên các cơ quan quản lý lại thông qua thuế để có những điều chỉnh dần dần. Các DN phải có hàng dự trữ trong 30 ngày để ổn định. Nhưng tôi cũng xin nói lại là ổn định, tức là bình ổn không có nghĩa là cố định, mà nó sẽ giữ để thị trường không quá sốc, bình ổn nhưng vẫn phải theo giá thị trường thế giới.

- Thưa ông, VN là nước XK dầu thô, vậy người dân được hưởng lợi gì từ việc XK dầu thô để bù vào giá xăng dầu ?

Trước hết, dầu thô chúng ta XK nằm trong cân đối chung của Nhà nước, trong đó bao gồm kể cả ích lợi công cộng, an sinh xã hội, mục tiêu phát triển KT... Chúng ta XK dầu thô cũng theo giá quốc tế chứ không phải là bán rẻ để rồi nhập xăng. Ngoài ra, dầu thô XK do một DN  bán, nhập xăng lại là một DN khác. Nếu chỉ nhìn vào dầu thô để kinh doanh xăng dầu thì rõ ràng chúng ta lại đi trở laị việc tiệm cận cơ chế thị trường. Chúng ta tiệm cận cơ chế thị trường tức là xăng dầu thế giới bán như thế nào thì chúng ta cũng bán như vậy, chứ không thể lấy quỹ này để bù vào đó. Nếu có cân đối đủ thì cũng không nên làm như thế bởi vì nếu làm thì nó sẽ không phải kinh doanh theo thị trường.

- Ông có nói nên trích lập quỹ bình ổn xăng dầu trên cơ sở doanh thu, xin ông giải thích rõ hơn điều này ?

Việc này ngành ngân hàng hay các đơn vị bảo hiểm họ vẫn làm. Tức là lấy một lượng huy động hoặc doanh thu của DN là bao nhiều, thì cần phải có một quỹ bình ổn tương ứng. Điều này sẽ dễ hơn cho DN, thay vì việc ấn định ngày hôm nay phải đưa 100 đồng hay 200 đồng vào quỹ. Trong kinh doanh xăng dầu, không thể lấy xăng riêng, dầu riêng, hay diesel riêng... mà phải lấy doanh thu chung của tất cả các loại.

- Ông đã từng nói tăng giá thì dễ, giảm giá thì khó, xin ông nói rõ hơn điều này ?

Vấn đề là nó vận hành theo điều kiện nào ? Bởi vì khi xăng dầu vận hành theo cơ chế thị trường rồi thì giá không chỉ phụ thuộc vào một đơn vị mà nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, cả người bán và người mua. Vì vậy, chính bản thân cơ chế cạnh tranh cơ chế thị trường tạo nên sự tăng giảm giá, do đó việc tăng giảm giá ở trong cơ chế thị trường là bình thường. Đặc biệt khi nó đã có quy định rất rõ ràng tăng như thế nào, giảm như thế nào ở điều chỉnh Nghị định 55. Rõ ràng người tiêu dùng, cơ quan quản lý có thể giám sát được vấn đề này và DN thì phải tuân thủ nghiêm ngặt.

- Lần nào khi đề xuất tăng giá, DN cũng "kêu" lỗ nặng, tuy nhiên nhiều khi giá thể giới giảm thì DN lại không hề nói là đang lãi bao nhiêu. Có vẻ  kêu lỗ là chuyện đương nhiên, còn lãi thì phải giấu đi ?

Thứ nhất, các DN đều có cơ chế minh bạch về tài chính, do vậy không thể có chuyện DN có thể giấu lãi hay lỗ được. Tất cả các DN đều phải công bố tài chính định kỳ lãi 3 tháng, 6 tháng, và 1 năm. Các DN cũng không có một động lực nào để giấu lãi, vấn đề quan trọng là người ta xem xét và thông báo tại những thời điểm tăng hoặc giảm giá trên cơ sở quy định. Nếu tại thời điểm đó, có thể trước đó người ta lãi rất nhiều, nhưng giai đoạn đó lỗ người ta không thể nói là lãi được mà phải nói là đang lỗ. Do đó, điều chỉnh của Nghị định 55 quy định rất rõ, trong vòng 20 ngày giá như thế nào, phí ra làm sao ?...

- Ông có nói rằng, trong kinh doanh phải có độ trễ là 20 ngày, nhưng thực tế thì trong 20 ngày giá tương đối ổn định, chỉ một vài ngày giá tăng  lập tức DN đề nghị tăng ngay. Ông giải thích sao về điều này?

Một điểm có lẽ khác biệt giữa người làm công tác chuyên môn và cơ quan báo chí, đó là chúng ta luôn luôn lấy số liệu ở những điểm không đồng nhất. Khi nói đến dầu thô, người ta nói đến những mức giá chung. Còn những DN kinh doanh xăng dầu không ai nhập dầu thô, mà người ta nói đến nhập xăng, dầu  diesel... vậy nên, nhiều khi dầu thô là 72 USD/thùng nhưng thực chất xăng là 78USD/thùng. Hai loại này nhiều khi có sự khác biệt rất lớn.

Chưa chắc dầu thô tăng, xăng đã tăng và ngược lại, bản thân giá thành của dầu thô không phải là 70 mà chỉ 15 - 20 USD thôi, nhưng tại sao giờ người ta đang bán 70 USD, chi phí chỉ có hơn 10 USD/thùng mà giờ người ta bán 70 USD, tương tự dầu thô của chúng ta chi phí chỉ hơn 30 USD/thùng nhưng ta vẫn bán 74USD/thùng. Nói như thế để thấy rằng chúng ta đã chấp nhận "cuộc chơi" theo cơ chế thị trường cũng đồng nghĩa với việc phải định đoạt đúng.

(Theo Tuấn Anh // Diễn đàn doanh nghiệp)