Sau khủng hoảng kinh tế toàn cầu: Bài toán nào cho kinh tế Việt Nam

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Thị trường nội địa luôn là khoảng lùi an toàn cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên thị trường này vẫn đang bị bỏ ngỏ cho hàng Trung Quốc giá rẻ chiếm lĩnh

"DN VN đang từng bước thoát khỏi ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế toàn cầu". Đó là khẳng định của ông Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại với Báo DĐDN. Tuy nhiên, theo ông Tuyển, để tiếp tục phát triển kinh tế hậu khủng hoảng cần phải thay đổi cấu trúc và chú trọng phát triển hàng nội địa.

- Nhận định về kinh tế hậu khủng hoảng ông cho rằng cần phải thay đổi cấu trúc. Thế nhưng theo ông nên thay đổi cấu trúc theo chiều hướng nào với những lĩnh vực nào ?

Nói là thay đổi cấu trúc, nhưng theo tôi hãy gọi là tái cấu trúc thì chính xác hơn. Cần tái cấu trúc cơ cấu kinh tế, tái cấu trúc DN, tái cấu trúc ngành sản xuất và điều chỉnh chiến lược phát triển thị trường.

Thứ nhất, tái cấu trúc kinh tế theo hướng tăng nhanh tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ.

Thứ 2, tái cấu trúc DN hướng chính là phát triển khối DN trong nước đi đôi với sắp xếp lại, cổ phần hóa DN nhà nước, làm cho khu vực này thật sự có hiệu quả trên cơ sở tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Phát triển mạnh khu vực DN trong nước còn làm tăng khả năng hạn chế tác động bất lợi trước sự biến động của thị trường thế giới, nâng cao tính độc lập tự chủ của nền kinh tế. Điều này hoàn toàn không có nghĩa là chúng ta không coi trọng và khuyến khích đầu tư nước ngoài, nhưng cần phải điều chỉnh những ưu tiên thu hút đầu tư gắn với tái cấu trúc các ngành sản xuất.

Thứ 3, tái cấu trúc ngành sản xuất. Yêu cầu này gắn chặt với tái cấu trúc DN. Chuyển từ nền công nghiệp gia công, lắp ráp với giá trị gia tăng thấp sang sản xuất sản phẩm có giá trị gia tăng cao, có lợi lớn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Điều này đặt ra những yêu cầu mới trong thu hút đầu tư, phải hướng vào các sản phẩm công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn, phát triển công nghiệp hỗ trợ và kinh tế tri thức, không chấp nhận dự án đầu tư công nghệ thấp, gây ô nhiễm môi trường như đã từng xảy ra.

Cuối cùng là điều chỉnh chiến lược thị trường. Cùng với việc đẩy mạnh xuất khẩu theo phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, các DN cần phải tập trung mạnh hơn cho khai thác thị trường nội địa. Điều chỉnh chiến lược thị trường không có nghĩa là không quan tâm đến phát triển thị trường xuất khẩu mà là khắc phục các yếu kém của các DN xưa nay vẫn coi thường thị trường nội địa. Trong nhận thức và hành động phải coi thị trường nội địa là cơ sở, thị trường nước ngoài là quan trọng.

- Đối với DN VN phải làm gì để phát triển bền vững sau thời kỳ khủng hoảng kinh tế, thưa ông ?

Theo tôi phải nâng cao năng lực cạnh tranh DN. Để làm được điều đó, trước hết DN phải rút kinh nghiệm từ đợt khủng hoảng này mà rà soát và đánh giá đúng nội lực DN; Chọn đối tượng mà DN hướng tới, tức là chọn người tiêu dùng mục tiêu, khách hàng tiềm năng; Phân tích và cung ứng cho khách hàng mục tiêu giống mình đang ở mức nào và so sánh với chính mình có giải pháp phát huy đủ mạnh, khắc phục điểm yếu. Lập kế hoạch tạo sự khác biệt bảo đảm tốt hơn để thực hiện nó; Rà soát lại quá trình sản xuất kinh doanh, giảm chi phí, nâng cao năng suất; Lập chương trình đổi mới công nghệ và thiết bị, nhằm hiện đại hóa quá trình sản xuất, nâng cao giá trị giá tăng và hàm lượng nội của sản phẩm; Rà soát và điều chỉnh chiến lược thị trường, lập kế hoạch hệ thống phân phối, hình thành những kênh lưu thông ổn định từ sản xuất đến tiêu dùng, nhằm mở rộng năng suất, tăng thị phần, bảo đảm quy mô kinh tế trong đầu tư, góp phần giảm chi phí cố định; Tiến hành cấu trúc DN trên cơ sở phát triển nguồn nhân lực, điều chỉnh quy mô tổ chức, đổi mới quản lý, nâng cấp công nghệ; Tăng cường mối liên kết với các đối tác để tăng sức mạnh của chính DN. Cạnh tranh không loại trừ hợp tác, mà chính hợp tác hỗ trợ cạnh tranh.

- Lâu nay nước ta vẫn kêu gọi DN đẩy mạnh phát triển thị trường nội địa. Vậy thời kỳ hậu khủng hoảng DN cần khai thác thị trường nội địa theo hướng nào ?

Nên nhớ rằng chính thị trường nội địa vững giúp nền kinh tế nước ta giữ được mức phát triển kinh tế 3,9% trong sáu tháng đầu năm 2009 trong khi xuất khẩu giảm 10,1% so với cùng kỳ năm 2008. Nó hạn chế biến động tiêu cực thị trường nước ngoài đối với nền kinh tế. Những sản phẩm Made in Vietnam còn làm hạn chế tác động chiến lược "biên giới phần mềm" mà nước ngoài tìm cách lấn chiếm thị trường nước ta. Theo tôi, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm tới là tích lũy và phát triển giá trị nội địa theo hai hướng chính.

Hướng thứ nhất, lựa chọn một số sản phẩm trong ngành chế tạo hình thành các cụm nhóm để đầu tư phát triển mạnh. Đây là việc rất quan trọng để nâng cao hiệu quả đầu tư, mở rộng quy mô kinh tế, đồng bộ hóa thị trường cung ứng, tiết kiệm chi phí giao dịch từ đó mà leo dần lên vị trí cao hơn trong sơ đồ chuỗi giá trị. Đây chính là con đường chủ yếu để phát triển công nghiệp hỗ trợ. Nhà nước cần có chính sách khuyến khích phát triển các sản phẩm này, như giảm thuế GTGT trong sản xuất, giảm thuế thu nhập DN, mua patent cung cấp miễn phí cho DN...

Hướng thứ hai, phát triển mạnh các DN sở hữu hỗn hợp và DN tư nhân trong nước đi đôi với việc nâng cao hiệu quả của DN nhà nước. Trong điều kiện DN tư nhân còn nhỏ bé thì vai trò DN nhà nước còn rất quan trọng. Nhà nước phải đặt DN vào môi trường cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác, qua đó DN nhà nước mới tìm ra cách phát huy lợi thế so sánh và không ngừng tạo ra lợi thế so sánh mới.

- Xin cảm ơn ông.