Hợp tác Nhà nước - tư nhân: Thừa vốn, thiếu cơ chế

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Không có một nước nào, nhất là các nước chậm phát triển, ngân sách quốc gia có thể đáp ứng đủ để phát triển hạ tầng theo kịp sự phát triển kinh tế. Mô hình hợp tác nhà nước - tư nhân (PPP) đã ra đời và nhiều nước ứng dụng thành công trong hơn 20 năm qua. Việt Nam là một nước thiếu vốn trầm trọng cho phát triển hạ tầng thì việc áp dụng cơ chế này càng trở nên cần thiết.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Trương Văn Đoan, trước đây, để phát triển hạ tầng, Việt Nam chủ yếu dựa ngân sách nhà nước và ODA. Trong khi vốn nhà nước có hạn còn ODA nếu qua lạm dụng sẽ dẫn tới nợ nần nước ngoài. vì thế cần có giải pháp khác và huy động vốn tư nhân là một hướng đi đang được Việt Nam chú trọng. Để thực hiện điều này, Việt Nam đang thực hiện hai nội dung chính là nâng cao nhận thức của các nhà đầu tư tư nhân khi tham gia xây dựng hạ tầng cùng Nhà nước và xây dựng khung pháp lý phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế để khơi thông nguồn vốn tiềm năng này.

Nhà nước thiếu vốn, tư nhân sẵn sàng đầu tư

Nếu như PPP trên thế giới đã được áp dụng phổ biến cánh đây hơn 20 năm thì Việt Nam nó còn la một khái niềm mới. Tuy nhiên, ngay từ đầu, việc ứng dụng mô hinh này đã có những dấu hiệu rất khả quan và dường như chỉ cần một chế phù hợp thì sự thiếu hụt vốn trong đầu tư phát triển hạ tầng sẽ được đáp ứng bằng nguồn vốn tư nhân cả trong và ngoài nước lên đến hàng tỷ USD. Vấn đề là làm sao để khơi thông nguồn vốn tỷ USD này một cách hiệu quả.

Theo ông Vũ Tự Nhật - Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân - Bộ Kế hoạch - Đầu tư, theo kế hoahcj 2006 - 2010 nhu cầu vốn cho toàn xã hội 140 tỷ USD, bình quân mỗi năm là 28 tỷ USD. Nhu cầu vốn cho phát triển cơ sở hạ tầng là 400 ngàn tỷ đồng tức khoảng 25 tỷ USD. Trong khi đó, hiện nay, mỗi năm thu hút được khoảng 250 ngàn tỷ đồng, bằng 50 - 60% nhu cầu.

Bên cạnh đó Nhà nước dành khoảng 6 tỷ USD trong ngân sách cho đầu tư phát triển, mặc dù đã chiếm 30% ngân sách nhưng cũng chỉ đáp ứng khoảng 50 - 60% nhu cầu.

Chủ trương của Chính phủ là khuyến khích các nhà đầu tư tham gia đầu tư vào hệ thống đường cao tốc, bao gồm cả cao tốc Bắc - Nam, các đường vành đai và hướng tâm. Đặc biệt, một số lĩnh vực rất cần vốn như: hệ thống cảng hàng không,cảng biển...

Ông Đỗ Nhất Hoàng - Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Kế hoạch - Đầu tư đã cung cấp một số liệu cho thấy, hợp tác nhà nước - tư nhân dù mới bắt đầu nhưng rất khả quan. Số liệu đến nay cho thấy, đã có khoảng 80 dự án PPP được triển khai dưới dạng BOT hay tương tư ở Việt Nam với tổng vốn đầu tư khoảng 90 ngàn tỷ đồng. Giao thông chiếm tới 95% tổng số vốn. Bên cạnh đó có khoảng 8 dự án của nước ngoài với vốn đầu tư 1,8 tỷ USD.

Đặc biệt, trong hai năm gần đây, rất nhiều mô hình PPP đã xuất hiện với những dự án lớn và quan trọng cho quá trình phát triển đất nước. Đáng chú ý là Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam. Hiện nay, DN này đang thực hiện các dự án như Đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Nội Bài - Lào Cai, Tp Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, vốn đầu tư các dự án đều ở mức từ hàng trăm triệu đến trên 1 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo ông Nhật, hầu hết các dự án BOT đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông chỉ có một vài dự án thành công, hầu hết còn nhiều vướng mắc và thực sự là chưa có nhiều nhà đầu tư quan tâm hình thức này. Trong khi đó, ông Hoàng cũng cho biết, hầu hết các dự án PPP triển khai đều gặp khó khăn. Tỷ lệ thành công rất thấp, trừ một số dự án quy mô nhỏ.

Nguyên nhân được xác định là do các quy đinh pháp lý hiện nay chưa phù hợp, các quy định chưa tính hét các tình huống phát sinh trong thực tế, quy định chưa phù hợp với thông lệ quốc tế.

Nhà nước phải hỗ trợ lớn hơn

Ông Đặng Huy Đông - Vụ trưởng Vụ Quản lý Đấu thầu - Bộ Kế hoạch cho biết một thực tế, hầu hết các dự án PPP ở Việt Nam đều do các nhà đầu tư đề xuất, tính toán, giải trình và cơ quan quản lý chấp thuận. Cách làm này đã gây ra nhiều vấn đề bất cập cho cả Nhà nước và nhà đầu tư. Trước hết, do không phải là người lập dự án nên cơ quan quản lý có thể thiếu thông tin và việc quyết định các quy định trong hợp đồng có thể gây thiệt hại cho Nhà nước, ngược lại, cũng có thể thiếu thông tin mà các bước đi được quyết định chậm, không chính xác khiến nhà đầu tư gặp khó khăn.

Nhà nước cấn thể hiện vai trò bão lãnh và xúc tiến lớn hơn. (Ảnh: VNN)

(Theo VietNamNet)